امیرمحمد چکنورامیرمحمد چکنور (ملا)، معروف به آخوندزاده، از روحانیون افغانستان در قرن چهاردهم هجری. ۱ - فعالیت علیه امیربه نوشته میرغلام محمدغبار، هنگامی که رهبران جهادی افغان «روش و سازش امیر (عبدالرحمن خان، (۱۲۹۷-۱۳۱۹)) را با دولت انگلیس دیدند و هم رهبران مردم را که به رخ دشمن شمشیر کشیده بودند، تحت انتقام یافتند، بر ضد امیر به فعالیت آغاز نمودند که ملا چکنور، ملاعبدالرحیم کاکر، ملاعبدالاحد پوپلزایی و آخوند عبدالرحمن از آن جمله بودند.» ۲ - تشکیل و رهبری مجاهدینوی در میان مهمندی‌ها از نفوذ بسیار برخوردار بود. در ۱۳۳۳ ق/۱۹۱۵ دوبار مهمندی‌ها را در جنگ بر ضد نیروهای انگلیسی در «شبکدر» رهبری کرد. سال بعد گزارش شد که وی قصد گردآوری نیرویی از مهمندها را دارد، اما اجازه ورود به سرزمین مهمند به او داده نشد. در جمادی الثانی ۱۳۳۷ ق/ اوایل مارس ۱۹۱۹، امیر امان الله خان (۱۳۳۷-۱۳۴۷ق)، فرمان بازداشت او را به اتهام حمایت از سردار نصرالله خان صادر کرد، اما وی توانست بگریزد و اندکی بعد برای جنگ با انگلیسی‌ها از سرحدات وارد جلال آباد شد (فوریه ۱۹۱۹) و به عنوان یکی از رهبران جهادی به تشکیل دسته‌های داوطلب مجاهد و تبلیغ جهاد پرداخت. ۳ - شرکت در مذاکراتدر ۱۳۴۰ ق/ ۱۹۲۱ همراه چند تن دیگر از علمای سرشناس به «هده» رفت تا در صورت نیاز، در مذاکرات با یک هیات انگلیسی شرکت کند. سه سال بعد در مجمع سراسری (لویه جرگه) در پغمان حضور یافت و در مذاکرات آن مجمع شرکت فعال داشت. در ماه‌های صفر و ربیع الاول ۱۳۴۴ق/ اوت و سپتامبر ۱۹۲۵ به یک سفر تبلیغاتی به نفع امان الله خان پرداخت. در شوال سفر تبلیغاتی به نفع امان الله خان پرداخت. ۴ - سفر حجدر شوال ۱۳۴۴ ق/ آوریل ۱۹۲۶، جلال آباد را به قصد ادای حج ترک کرد اما از سوی امیر برای فرونشاندن آشوب‌های «کنر» فراخوانده شد. ۵ - نفوذ ویژه در مهمندیهادر همان سال دولت افغانستان مبالغ هنگفتی پول در اختیار او گذاشت تا مهمندی‌ها را دلجویی و آرام کند. وی در جمادی الاول ۱۳۴۵ ق/ نوامبر ۱۹۲۶ به «لعل پورا» رفت اما حکومت افغانستان به او دستور داد که تا اطلاع بعدی از رفتن به ایالت مهمند خودداری کند. در رجب ۱۳۴۵ق/ ژانویه ۱۹۲۷ حکومت افغانستان او را از نگهداری نیروی مسلح نامنظم ممنوع ساخت. وی در همان سال به سفر حج رفت و هنگامی که شینواری‌ها در۱۳۴۷ ق/ ۱۹۲۸ سر به شورش برداشتند او توانست مهمندی‌ها را از پیوستن به شورش بازدارد. او توانست مهمندی‌ها را از پیوستن به شورش بازدارد. پس از این که بچه سقا، علیه امان الله خان شورش کرد (۱۳۰۷)، امان الله خان از ملا چکنور، صاحب چهارباغ و نقیب صاحب که در جلال آباد سکونت داشتند برای رفع شورش کمک خواست اما آنها دعوت را را رد کردند و به حمایت از بچه سقا برخاستند. در صفر ۱۳۴۹ ق/ آغاز ژوئن ۱۹۳۰، نادرشاه (۱۳۰۸-۱۳۱۲ش) او را به کابل فراخواند تا از دخالت او در ناآرامی‌های ایالت سرحد شمال غرب پیشگیری کند. وی در اوت همان سال به موطن خود بازگشت و تا ۱۳۵۵ ق/ ۱۹۳۶ همچنان با نفوذترین روحانی در ایالت شرقی به ویژه در میان مهمندی‌ها بود. [۱]
غبار، میرغلام محمد، افغانستان در مسیر تاریخ، ج۲، ص۱۰۳۸.
[۲]
غبار، میرغلام محمد، افغانستان در مسیر تاریخ، ج۲، ص۱۱۹۱.
[۳]
غبار، میرغلام محمد، افغانستان در مسیر تاریخ، ج۲، ص۱۱۹۵.
[۴]
غبار، میرغلام محمد، افغانستان در مسیر تاریخ، ج۲، ص۱۲۸۶.
[۵]
تاریخ سیاسی افغانستان، ص۴۸۵.
[۶]
Whos who of Afghanista، ص۱۲۰.
۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «امیرمحمد چکنور». رده‌های این صفحه : تراجم | مبارزان افغان
|